Historia

Początki łowickiego oddziału PTK – PTTK sięgają pierwszej połowy XX wieku.

W 1908 r. z inicjatywy Aleksandra Janowskiego oraz miejscowych działaczy społecznych: Anieli Chmielińskiej, Romualda Oczykowskiego, Karola Rybackiego, Władysława Tarczyńskiego powstał łowicki oddział Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego. Był to piąty oddział PTK na terenie ówczesnej nieistniejącej Polski. Pierwszym prezesem łowickiego oddziału został Karol Rybacki. W oddziale działało siedem sekcji: odczytowa, biblioteczna, wydawnicza, fotograficzna, wycieczkowa, muzealna i popularyzacji krajoznawstwa. Łowicki Oddział PTK swoją siedzibę miał na ulicy Podrzecznej w domu państwa Janczi (nr 8), a swoim zasięgiem obejmował nie tylko okolice Łowicza, ale także tereny Kutna, Skierniewic i Sannik. W 1910 r. przy PTK, Aniela Chmielińska utworzyła Muzeum Etnograficzne, które dzięki bardzo licznym eksponatom ukazującym życie i kulturę Księżaków, było jednym z ciekawszych i najbogatszych muzeów krajoznawczych. W 1911 roku skład zarządu PTK tworzą: prezes Andrzej Dąbrowski oraz Aniela Chmielińska i ksiądz kanonik Niemira, proboszcz parafii św. Ducha. W tym czasie Karol Rybacki drukuje we własnej drukami tygodnik „Łowiczanin”, w którym znajdują się informacje o działalności oddziału.

W czasie pierwszej wojny światowej nastąpiła przerwa w działalności oddziału, która trwała do roku 1926. W tym to roku z inicjatywy starosty łowickiego zostaje powołany nowy Zarząd Oddziału PTK w Łowiczu z prezesem Aleksandrem Bluhm-Kwiatkowskim. Oddział zajmował się głównie turystyką, wznowione zostały wycieczki dla mieszkańców na terenie Łowicza i okolic. Oddział PTK wydaje w opracowaniu prezesa książkę „Przewodnik po Łowiczu i okolicach”, która służyła licznie przybywającym wtedy do Łowicza turystom.

15 listopada 1931 roku otwarte zostało Muzeum Polskiego Towarzystwa Krajoznawcze w Łowiczu, w budynku nr 17 na Starym Rynku, gdzie na drugim piętrze umieszczono Muzeum Etnograficzne Na pierwszym piętrze było istniejące już w tym budynku Muzeum Historyczne. Do obu muzeów obowiązywał jeden bilet, natomiast część wpływów otrzymywał Oddział PTK.

W 1936 roku z okazji 800-lecia Łowicza ukazał się zeszyt monograficzny miesięcznika „Ziemia” – organu PTK, ukazujący historię naszego miasta.

W czasie trwania wojny oraz podczas okupacji niemieckiej działalność Polskiego Towarzystwa Turystycznego zostaje zawieszona. Dzięki działaczom przedwojennym, a szczególnie prezesowi Bluhm-Kwiatkowskiemu, towarzystwo reaktywowano 16 marca 1946 roku i działało ono do roku 1950, kiedy to zostało rozwiązane przez władze komunistyczne, ponieważ określano je jako organizację zrzeszającą przeciwników panującego ustroju. W tym samym roku z połączenia Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego i Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego powstaje Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze.

W Łowiczu, pierwsze wybory zostały przeprowadzone 16 grudnia 1953 r., w których na prezesa wybrano Wincentego Kaźmierczaka. Biuro Oddziału PTTK umieszczono w kamienicy na Rynku Kościuszki 8. W początkowym okresie, członkowie PTTK bez szkolenia przewodnickiego i nieodpłatnie oprowadzali wycieczki po mieście i zapoznawali mieszkańców i przybyłych gości z historią, zabytkami i kulturą ludową regionu łowickiego. Przy oddziale powstały kluby, koła i sekcje: narciarska, motorowa, kolarska, wycieczkowa, ochrony zabytków, kajakowa. PTTK organizuje motorowe wyścigi po mieście, spływy kajakowe na Bzurze, rajdy, wycieczki krajoznawcze, odczyty i spotkania dla mieszkańców miasta. Jako organizacja finansowana w ramach budżetu miasta, była również współorganizatorem „Dni Łowicza i Ziemi Łowickiej”.

W 1962 r. został zorganizowany pierwszy kurs przewodnicki, po ukończeniu którego kwalifikacje przewodnickie otrzymało 11 członków PTTK. Od tej chwili to członkowie Koła Przewodników przejmują obowiązki oprowadzania turystów po Łowiczu i Regionie Łowickim. W 1968 r. przy łowickim oddziale powstała Komisja Opieki nad Zabytkami, która skupiała społecznych opiekunów zabytków, wśród których był artysta malarz Zdzisław Pągowski. Powstało również Koło Organizatorów Turystyki.

W 60 rocznicę ruchu krajoznawczo-turystycznego, w 1968 r. w Łowiczu zorganizowano już po raz piąty Ogólnopolski Rajd i Zlot „Po Ziemi Łowickiej”.

Przez cały okres funkcjonowania PTK i PTTK, przy łowickim oddziale istniały koła i kluby, niektóre funkcjonowały przez wiele lat:

• sekcja Muzealna Anieli Chmielińskiej,
• Klub Wodniaków, który zaprzestał funkcjonować na skutek zamknięcia przystani wodnej w związku z zatruciem Bzury,
• kluby turystyki górskiej „Delta”oraz „Warta”,
• koła przy szkołach podstawowych nr 1, 2, 4, 6 w Łowiczu,
• koło przy szkole podstawowej w Domaniewicach,
• koła przy szkołach średnich: LO im. J. Chełmońskiego, Liceum Medycznym, na Blichu,
• koło PTTK przy ZPOW w Łowiczu – powstało w 1965 roku i aktywnie działało prawie 40 lat, w ramach tego koła działał Klub Turystyki Górskiej „Grześ”,
• koło przy zakładach Syntex – przestało istnieć po likwidacji zakładu,
• Koło przy JW. 3846,
• Koło Płetwonurków „Aquarius” – istniało w latach 1996-2001.

W roku 1987 przewodnicy – kolarze utworzyli Klub Turystyki Kolarskiej „Szprycha” i w niedzielne dni organizują rajdy po Ziemi Łowickiej oraz dalsze wyjazdy.

Pogorszenie sytuacji łowickiego oddziału nastąpiło wraz ze zmianami ustrojowymi. Pod koniec lat 90-tych odremontowano lokal PTTK, a przy jego biurze zorganizowano Centrum Informacji Turystycznej.

W 1989 r. powstaje regulamin i odznaka „Miłośnik Ziemi Łowickiej”. Odznaka ma na celu popularyzację Łowicza i Ziemi Łowickiej, walorów historycznych, folkloru, zwyczajów, tradycji walk narodowowyzwoleńczych oraz propagowanie turystyki i aktywnego spędzania wolnego czasu. W 1996 roku dzięki sponsorom i dużym zaangażowaniu Jagody Lendzion (Rolewskiej) oraz sióstr bernardynek, został wyhaftowany i uszyty sztandar przewodników i Łowickiego Oddziału PTK-PTTK.

W 1998 r. odbyły się obchody 90-lecia PTTK w Łowiczu i 35-lecia Koła Przewodników. Na ścianie budynku, w którym mieściła się siedziba oddziału została odsłonięta tablica pamiątkowa „W HOŁDZIE TWÓRCOM I DZIAŁACZOM PTK – PTTK”.

W 2008 r. czarne chmury zawisły nad łowickim oddziałem PTTK, kiedy to nakazano opuszczenie kamienicy zajmowanej od wielu lat na Starym Rynku 2/3. Po kilku dniach niepewności o dach nad głową, zaadaptowano dla oddziału małe pomieszczenie w korytarzu ratusza miejskiego.

W 2008 r. łowicki oddział PTTK obchodził 100-lecie PTK i PTTK. Jubileusz rozpoczął się Mszą Św. w Kościele Ojców Pijarów, a główna uroczystość odbyła się na muszli koncertowej w parku na Błoniach. W 2010 r. po długiej przerwie zorganizowano kolejny kurs przewodnicki, dzięki któremu szeregi łowickiego oddziału zasiliło 14 młodych przewodników. Wśród nich znaleźli się miłośnicy kajakarstwa, którzy w 2013 r. utworzyli Klub Turystyki Kajakowej „Tratwa” i organizują spływy po rzece Bzurze. Rok później, w 2014 r powstaje Klub Turystyki Jeździeckiej „Gleba”.

Dzięki dużemu zaangażowaniu członków KTK „Szprycha” w porozumieniu ze Starostwem Powiatu Łowickiego powstały trzy szlaki rowerowe po Ziemi Łowickiej: „Książęcy”, „Szable i bagnety” i „Dwory i kościoły”. Od roku 2010 organizowane są kwesty na rzecz ratowania zabytkowych grobów na łowickich cmentarzach. Niektórzy członkowie łowickiego oddziału publikują artykuły i wydają książki.

W 2012 r. Koło Przewodników obchodziło 50-lecie istnienia, w uroczystościach uczestniczyło ponad 100 przewodników z całej Polski. W 2017 r. klub rowerowy „Szprycha” obchodził swoje 30-lecie istnienia i działalności. W tym samym roku 2017 siedziba biura PTTK powraca do kamienicy na Starym Rynku 3.

Łowicki Oddział PTTK należy do Porozumienia Oddziałów Województwa Łódzkiego. Przedstawiciele naszego oddziału biorą udział w spotkaniach roboczych Porozumienia, na których poruszane są bieżące sprawy PTTK, oraz biorą udział w szkoleniach w ramach Porozumienia Oddziałów jak i Zarządu Głównego PTTK. Uczestniczą również w uroczystościach Światowego Dnia Turystyki organizowanego na terenie województwa łódzkiego, które odbywają się co roku w innym mieście (pierwsze w 2001 roku odbyły się w Wieruszowie, a w 2006 r. w Łowiczu). Członkowie łowickiego PTTK aktywnie biorą udział w uroczystościach, rocznicach i imprezach organizowanych przez władze samorządowe i inne instytucje działające w Łowiczu i okolicy. Przy łowickim oddziale działają szkolne koła turystyczne: w Gimnazjum nr 2 w Łowiczu oraz przy Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych nr 4 w Łowiczu. Każda impreza organizowana przez PTTK w Łowiczu, wyróżnia się oryginalnym znaczkiem wręczanym uczestnikom. Ponadto nawiązując do dawnych tradycji PTK, łowicki oddział systematycznie wydaje pocztówki opatrzone logiem PTTK.

Działalnością Oddziału PTK i PTTK w Łowiczu zarządzali prezesi (Gazeta Łowicka 27-28.06.1998 r. z późniejszym uzupełnieniem):